Een dossier met een gezicht

Sinds ze van de fiets is gevallen, heeft ze problemen met haar knie. In Afghanistan fietste ze nooit, dat was iets voor mannen. Fietsen heeft ze hier geleerd, letterlijk met vallen en opstaan. In Nederland gaat ze ook voor het eerst naar school. Ze schrijft nu in Latijns schrift, waarbij ze de letters bijna tekent. Soms vergist ze zich nog en ontwikkelen de letters zich in onvermoede richting, maar ze blijft oefenen. In haar eigen taal, het Dari, kan ze alleen haar naam schrijven.

Ze is nu 56 jaar. In 1999 vluchtte ze naar Nederland. Wat heeft ze lang gewacht op een verblijfsvergunning. Ze had de hoop erop al bijna opgegeven, vertelt ze een medecursist. Haar dochter nam de wijk naar Zwitserland, een andere dochter is teruggekeerd naar Afghanistan. Na een periode van onzekerheid over haar lot, van zorgen om haar zieke man en van tranen elke dag heeft ze nu zelf verblijf op grond van de Speciale Regeling, in de volksmond het Generaal Pardon.

Ik geef Nederlandse les aan deze vrouw die ooit een voornemen en later een beschikking heeft ontvangen dat haar aanvraag tot verblijf niet is ingewilligd. Een van die brieven heb ik misschien wel geschreven en voorzien van mijn handtekening. Misschien heb ik wel naar haar asielrelaas of dat van haar man geluisterd, het opgetekend als een van de vele verhalen in de vluchtelingenstroom, om het vervolgens weer te vergeten. Deze gedachte laat me niet meer los sinds ik haar man heb gezien. Hij kwam me zo bekend voor toen hij haar op kwam halen uit de les. Hij keek me niet aan. Op zichzelf is dat niet verwonderlijk voor een Afghaanse man. Maar ik voelde me zo schuldig.

Ik wilde dat ik wist of zij… en tegelijkertijd wil ik het niet weten. Wat doet het er toe of uitgerekend zij? Haar verhaal kan dat van elke cursist zijn, want Afghaanse asielzoekers kwamen in groten getale naar Europa in die tijd. ‘Ieder dossier heeft een gezicht’ was het motto van mijn toenmalige baas. Het gezicht van mijn cursiste staat melancholiek op mijn netvlies. Het glimlacht me als altijd vriendelijk toe.

Mijn indruk is dat ze graag naar de les komt. Al vindt ze de lesstof moeilijk, haar antwoorden op mijn vragen klinken steeds zelfverzekerder. Zij heeft weer een toekomst. Hopelijk zal ze alle kansen grijpen om een waardig nieuw leven op te bouwen.