Fanta met rode wijn

In het stadhuis, ‘het huis voor alle inwoners van de stad’, worden de inburgeringscertificaten officieel uitgereikt. Op de trappen is met hardplasticen stoelen een tribune gebouwd. Uitzicht op de binnenstad door een glazen wand. De ruimte is groot voor de 23 ingeburgerden met hun bescheiden aanhang. Misschien dat daarom de muziek wat te hard staat tijdens het inloophalfuur. Er volgen toespraken van een allochtone casemanager inburgering en van een van oorsprong Bossche wethouder die zijn afkomst niet verhult. Hij zegt: ‘Maak gebruik van de mogelijkheden van je nieuwe woonomgeving, maar verloochen nooit waar je vandaan komt.’ Dat vind ik warm en wijs gezegd.

Na het uitreiken van de certificaten en een Bollywooddans door een Indiaas meisje worden we uitgenodigd voor een borrel bovenaan de trappen. ‘Rode wijn, Sarah?’ vraagt haar vriendin Didi, die zelf met een flesje Nederlands bier in de hand staat, na de ceremonie. Sarah kijkt me aan met een brede lach en bestelt dan een water. Ik weet wel dat ze van wijn houdt. Soms een beetje teveel. Maar ze wil niet drinken, hier in het stadhuis. Ze is op haar hoede.

‘Je kunt bijna niet stil blijven staan,’ knoopt de wethouder een praatje met lichtjes swingende Sarah aan. Of ze uit Suriname komt, ze spreekt zo goed Nederlands. Nee? Is ze dan misschien lang geleden met haar familie naar Nederland gekomen? ‘Zeven jaar ben ik hier. Maar ik heb geen familie,’ zegt Sarah en zij lacht ongemakkelijk. Belangstellend informeert de wethouder hoe het komt dat ze geen familie heeft, bedoelt ze soms niet in Nederland? Sarah wankelt een paar passen achteruit, draait weg van de wethouder. Zij wil daar niet over praten. ‘Het is al goed,’ zegt de wethouder, ‘ik vroeg het uit interesse, meer niet. Sorry.’ Sarah is op een nabije poefachtige bank neergeploft en huilt. Ik mompel bij wijze van verklaring nog iets van ‘traumatisch’ tegen de wethouder voordat ik bij Sarah ga zitten.

Tijdens de voorstelrondjes aan nieuwe cursisten was het elke keer een pijnlijk punt: iedereen vertelde over haar familie, maar Sarah heeft geen familie meer, ook niet in haar land van herkomst, Ghana. Ze heeft gelukkig wel vriendinnen. Ik moedigde haar aan over hen te vertellen. Ze noemde Didi haar zus en was – is – gek op haar dochtertje. Sarah wil graag werken met kinderen in een omgeving zonder mannen. Didi was in verwachting van haar tweede kind toen zij Sarah op kwam halen van school en ik kennis maakte met haar ‘familie’.

De baby van nu een half jaar oud gaat van Didi’s arm over op die van Sarah en terug als het Sarahs beurt is om haar certificaat in ontvangst te nemen. Beide meisjes zijn mee naar de ceremonie van hun tante. De oudste van drie steelt de show met haar staartjes die versierd met elastiekjes in de kleuren van de regenboog alle kanten van haar ronde hoofdje op staan. ‘Ze houdt van prinsessen,’ zegt Sarah, ‘haar hele kamer is vol met prinsessen’. ‘Jij lijkt zelf wel een prinsesje,’ zeg ik tegen het meisje, dat glundert.

Sarah heeft het spannend gevonden om naar deze openbare gelegenheid te komen. Niet vanwege de uitreiking van het certificaat op zichzelf, maar vanwege de angst dat ‘de dader’ (van mensensmokkel, vrouwenhandel) haar zou vinden, of ‘de prostitutie’. Ik schrik ervan dat haar geschiedenis haar gevoel voor bewegingsvrijheid nog zo beheerst. En dat op een dag waar ze zo naar toe geleefd heeft, een dag die juist bevestigt hoe sterk ze is en hoe goed ze zich ontwikkelt. Sarah wil vooral met de toekomst bezig zijn, niet teveel nadenken over hoe ze hier gekomen is. Maar dan zegt ze plotseling toch: ‘Als ik mijn Nederlandse paspoort heb, ga ik terug naar Ghana om mijn moeders graf te bezoeken.’ Niet vergeten waar je vandaan komt.

Het lucht haar zichtbaar op om te praten en lang treuren kan ze niet. Bijna iedereen heeft de receptieruimte al verlaten als we de trappen aflopen en Sarah onderaan de tribune begint te dansen. En blijft dansen totdat de muziek stopt.

Sarah nodigt me uit om met haar familie bij een fastfoodketen op het centraal station wat te eten. Daar komt in een waterflesje de rode wijn uit haar handtas. Ze giet ‘m bij haar Fanta en spoelt het laatste restje spanning ermee weg. De zon schijnt en Sarahs gezicht straalt. Vandaag is haar dag.