Ambtenaren hier en daar

De aan mij toebedeelde werktafel, bureau en kast waren nog leeg toen ik op 1 oktober kennis maakte met de medewerkers van de Staatscommissie. In allerijl kreeg ik de volgende dag een laptop geïnstalleerd, die direct op internet en printer werd aangesloten. De UNHCR voorziet de Staatscommissie van computers en printers. Ook financiert zij tot het einde van het jaar projectmedewerkers, die drie maal zoveel verdienen als het vaste personeel. 6000 som (ongeveer 120 euro) is hun salaris, ik kan me bijna niet voorstellen hoe de vaste medewerkers van 40 euro in de maand kunnen rondkomen. De kosten voor levensonderhoud zijn de laatste jaren erg gestegen in Bishkek. Salaris is geen taboe onderwerp en kwam al bij de kennismaking ter sprake. Het viel me op dat er relatief veel mannelijke medewerkers zijn en ik vertelde dat bij Nederlandse overheidsorganisaties juist veel vrouwen werken. ‘De mannen werken allemaal voor het gesubsidieerde project,’ lichtte Zam toe. ‘Als ze net zoveel zouden verdienen als de vaste medewerkers, zouden ze in de business gaan.’

Ik ben de oudste van het stel, negen in totaal, in leeftijd variërend tussen de 23 en 33 jaar. Tijdens de warme lunch in de kantine komt de onvermijdelijke vraag naar mijn burgerlijke staat op. Terwijl de meeste anderen getrouwd zijn en sommige al vier of vijf kinderen hebben, antwoordde ik eerst kortweg dat ik niet getrouwd ben. Maar na nieuwsgierig doorvragen (ook dit thema is voor Kirgiezen geen taboe) vertelde ik toch maar dat ik wel getrouwd ben geweest, met een Kirgies zelfs, en dat ik geen kinderen heb. Hebben we dat ook weer gehad. En hopelijk geven ze nu hun eerdere belofte me aan een Kirgies te koppelen op. ‘Vandaar,’ sluit een van de medewerkers het onderwerp af. De omstandigheid dat ik na zes jaar huwelijk nog kinderloos was, wordt opvat als afdoende verklaring voor de scheiding.

Zouden ambtenaren niet overal ambtenaren zijn en het kantoorwerk vergelijkbaar? Ik had verwacht dat medewerkers in plaats van koffie de hele dag thee zouden drinken, maar de thee werd op mijn eerste echte werkdag pas om vier uur ‘s middags geschonken. Misschien speelt mee dat ik op een kamer met drie mannen zit en het theezetten een vrouwentaak is. Er moesten vrouwelijke medewerkers van de begane grond met een waterkoker aan te pas komen om ons van het nodige vocht te voorzien. Nu ik weet waar ik de benodigdheden voor de thee vandaan moet halen, mag ik hem als kelin (schoondochter) voortaan zetten, zeggen de vrouwen gekscherend.

De medewerkers die het inhoudelijke werk doen en de managementfuncties bezetten, zijn alle Kirgies. Russinnen boenen de vloeren, poetsen de Franse toiletten en bewaken de receptie. Zonder identificatiebewijs laten ze geen onbekenden toe. Dat overkwam mij toen ik tijdens een van mijn eerste werkdagen alleen binnen kwam. Onverbiddelijk beletten de dames mij de toegang totdat een van mijn kamergenoten toevallig langskwam en hen ervan wist te overtuigen dat ik hier werk. Sindsdien schenken ze me elke ochtend een royale glimlach als ik hen goedemorgen wens.

Een werkdag duurt hier van half negen tot half zes, met een uur middagpauze. Het valt me op dat medewerkers maar weinig op hun plek zitten en dat er veel gebeld en geICQd wordt. Met de regelmaat van de klok verdwijnt een van mijn kamergenoten met de mededeling: ‘Ik ben zo terug.’ Vandaag kwam er een binnen met een koptelefoon en ging vanachter zijn bureau Sindbad zitten kijken. Toen ik bij Zam aanklopte om een document af te geven, speelde zij een potje patience op de computer, kennelijk om de tijd die restte tot het einde van de werkdag te doden. Haar geduld raakte op toen het spelletje uit was, maakte ik op uit het telefoontje dat we ontvingen toen ik teruggekeerd was naar mijn werkkamer. Met het gebod haar per dienstauto naar huis te brengen haalde ze haar ondergeschikte ruw uit de droom van zijn tekenfilm.

De geoorloofde redenen voor afwezigheid op de eigen werkplek: er worden binnen het gebouw ook asielzoekers geïnterviewd en voor beroepzaken vertrekken medewerkers soms voor enkele uren naar de rechtbank. Nu er bovendien een ziek is, komt het vaak voor dat ik alleen zit. Mijn huisgenoten, zelf Kirgiezen, zijn sceptisch over de werklust van Kirgiezen in het algemeen en ambtenaren in het bijzonder. Ze maakten al grapjes dat ik waarschijnlijk de enige zou zijn die wat uitvoert op kantoor. Binnen mijn taakomschrijving heb ik veel vrijheid. De UNHCR heeft me gevraagd naar eigen inzicht een plan samen te stellen voor de komende maanden. Geweldig! Ik zorg zelf voor voldoende variatie en een nuttige invulling. Na me vorige week verdiept te hebben in de Kirgizische asielprocedure in theorie, bekijk ik vanaf deze week de praktijk. De dagen vliegen om en dat is een goed teken.